SATUA BALI : I LUBDAKA

    Niki satua Bali, sane mamurda I Lubdaka. Satua punika ketah sampun anake uning, mapan, Satua I Lubdaka, sane kakawi Mpu Taanakung, sering kaanggen pretiwi wimba rikala nemu rahina Siwa Ratri.

    Titiang, nenten panjang atur, cutetang titiang ngaturang Satua Bali I Lubdaka puniki, sekadi Ring Sor.

    I Lubdaka

    Ri jagate, i manusa soang-soang madue geginan wiadin dedemenan. Geginane soang-soang i manusa punika tatujone wantah ngunuh amerta sane masambeh ri jagate, kaanggen mertenin padewekan ring selantang tuwuh urip di mercepada

    Satua Bali I Lubdaka

    Duk dumun, wenten jadma sane maadan Lubdaka. Ia ngelah geginan maboros. Morosin sekancan buron. Gaginane ento anggona mretenin paukudane tur panak somahne.

    Nuju panglong ping pat belas nuju Tilem Kapitu, I Lubdaka nyalanang swadarma wiadin gagine dadi juru boros. Suryane mara melejit di sisi kangin, ia suba tragia luas mabaros ka alase. Prabot lan piranti anggen maboros makejang brondonge abane. Tumbak, madik, panah, tali, mutik, lan siosan. Makejang sampun kasiagayang.

    Jagate sampun ngranjing tengai tepet. Minab pajalan I Lubdaka luas maboros dinane ento ri panglong ping pat belas nuju tilem kapitu, sekadi pocol, Mapan, nenten manggihin buron, nyang asiki. Sampunang ja buron ageng, kadi rasa lelasan ja nenten wenten pesu, nenten wenten kapanggih. Alase sekadi nyepi. Tuah, suarane i ores, i tamureret sane ngider alas.

    I Lubdaka malih nyluksuk ke tengahing wana jimbar. Taru ageng, ketket, sakancan bun kabetas. Ipun nganggar arit anggen mukak margin.

    Sang surya suba tajek. Konden masih I Lubdaka maan borosan. Kipak-kipek ia masang kuping. Sing saget ada dingeh munyin yeh. Tukad wiadin danu, sira ugi ada buron ngalih yeh. Dita lakar panah, keto paitungane I Lubdaka. raris ngungsi alas sane sripit. Irika kacingak wenten telaga, toyanne ening pisan, tur magading tunjung manca warna. Irika I Lubdaka maka sanja, taler nenten wenten buron sane rawuh. Ring sampune engseb suryane, raris I Lubdaka ngrenggeng : "Yeh... enen suba sanja, yen jani I dewek mulih, kapetengan di jalan, sinah aluh I macan ngebog I dewek. Ah... paling melah dini dogen I dewek nginep ".

    Sapupute I Lubdaka ngrenggeng, raris ngrereh genah nginep. I Lubdaka mongkod taru bila ageng, sane mentik ring sisin telagane. Ring carang taru bila punika ipun nongos.

    Sampun nyaluk wengi I Lubdhaka kiap. Tan pa raranan metu takut di keneh ipun. Yan iraga nyriet janten ulung nengkayak i dewek. Keto ipun tangeh.

    Raris ipun ngeka naya apang tusing kiap, mangda nyidayang ngendusin apeteng.

    Ditu, daun bilane kapikpik, kaulungang. Daun bilane punika akeh sane ulung ring telagane. Sambilanga makeneh-keneh, ipun mikpik don bilane.

    Kala punika jeg marawat-rawat, I buron sane katumbak olih ipun. I kidang maplisahan ngelur naanang sakit. Taler sawat-sawat dingeh ipun, pacruet eling panak bojoge, mangelingin memene sane katumbak.

    Ngancan suwe, ngancan akeh parisolah ipune marawat. Ipun milpilang pikeneh. Makleteg di keneh ipune saha ngurimik, "kala maboros ring alase, wantah ngardi sangsaran I buron. Memati-mati sekancan buron sane tepuk. Tusing ngitungan cenik tur gede, nu madan panakne utawi suba dadi ina, pragat jug kaboros.

    I Lubdaka raris ngrenggeng : "Liu pesan I dewek ngae jelek di gumine, uli jani I dewek suwud nyemak geginan maboros". Asapunika semayan ipun wengine punika.

    Akeh sampun don bilane kapikpik, madugdug di tengah telagane mirip sekadi lingga. Lingga punika, pinaka linggih Ida Sang Hyang Siwa. Tur tan karasa, jagate sampun semengan. I Lubdaka ngarepe tuun. Kiapne ten ka gugu, yadiastun seteta ngrauhin. Ipun nyujur ka pondokne tanpa makta punapa-punapi.

    Munyin siap, munyin kedise rami pakruyuk. Kedise pada nguci nyanggra sang surya masunar. Cepok pindo dingeh munyin buron. I Bojog, i kidang, i menjangan. Makejang suba pada bangun.

    Rawuh ring pondok kurnannyane nyanggra, "Bli..., Napi mawinan Bli wawu rawuh. Napi ke Bli nemu baya ring alase?".

    I Lubdaka nyaurin petakon kurnane, "Adi, Bli tusing mulih ibi, sawireh beli kanti ka sanja, abesik tusing maan buron. Jengah keneh beline, lantas ngungsi alas sripit, ditu masih tusing ada buron. Ditu I Lubdaka nyatuang indik pejalan ipune maboros, rauh ke mongkod punyak kayu gede

    Ngawit punika I Lubdaka wusan maboros, tur geginan ipun sane mangkin, wantah matetanduran ring tegale. Pikolih matetanduran, anggen ipun ngupapira pianak somah.

    Kacrita ring sampun I Lubdhaka lingsir, tur tiben sungkan raat pisan raris seda. Raris pianaknyane ngupakara layon I Lubdaka, Ngaben lantur Nyekah manut dresta. Sampun puput pulah palih ngupakara, atman I Lubdaka raris malesat ka niskala,

    Rauh ring teleng marga sanga. Ring teleng marga sanga, atman I Lubdaka bengong, santukan ten uning ring genah jagi katuju. Daweg punika raris rawuh cikrabala akeh pisan, sahasa ngoros atman I Lubdaka, raris katur ring Ida Sang Hyang Suratma, ida pinaka dewa nyurat solah atmane.

    Ida Sang Hyang Suratma raris mataken: "Eh... cai atma... nyen adan caine? Apa gaen caine di mercepada? Lautang jani cai matur teken manira".

    Atman I Lubdaka raris matur sada ngejer: "Inggih... Ratu... titiang mawasta I Lubdaka. Karyan titiang ring jagate wantah maboros".

    Wawu asapunika atur I Lubdaka, raris Ida Sang Hyang Suratma mawecana: "Eh... Lubdhaka... yen keto solah cai, ento madan Himsa Karma. Jele pesan solah cai. Ane jani sandang dosan caine, malebok dikawahe satus tiban".

    Puput Ida Sang Hyang Suratma mangucap, raris cikrabala sami ngoros atman I Lubdaka kabakta ka kawah Candra Goh Muka. Rawuh ring teleng margi, tan pasangkan rawuh Surapsara akeh pisan melanin atman I Lubdaka.

    Para cikrabala raris mataken, "Eh... Surapsara, ngudiang I dewa melanin atman I Lubdaka ane setata masolah corah di gumine?".

    Surapsara sami mangucap, "Eh... cikrabala, apang i dewa tatas, tiang kandikayang olih Ida Hyang Siwa, mendak atman I Lubdhaka".

    Yadiastun Ida Sang Hyang Siwa, sane ngarsayang atman I Lubdaka, cikrabala sami nenten kayun nyerah, santukan para cikrabala, pageh ngamel swadharma, mayang-mayang atma sane corah. Punika mawinan atman I Lubdaka, kukuh kagamel. Raris metu yuda rames. Kasuwen-suwen kasor cikrabala sami. Atman I Lubdaka kagayot olih Surapsara, kagenahang ring joli emas.

    Nenten suwe pamargin Surapsara sami, sampun rawuh ring Siwa Loka, raris atman I Lubdaka, katur ring Ida Sang Hyang Siwa. Ida Sang Hyang Yama mireng indik asapunika, raris gelis tangkil ring Ida Sang Hyang Siwa. Sampun rawuh ring ajeng Ida Sang Hyang Siwa, raris Ida Sang Hyang Yama matur, "Inggih... Ratu Sang Hyang Siwa, I ratu sane ngardi awig-awig jagat, yan masolah becik polih linggih sane becik, yan masolah kawon polih linggih sane kawon. Raris I Lubdaka, ri sekala solah ipune kawon pisan, ngambekang solah mamati-mati. Dados ipun sane icen I Ratu linggih becik?. Yan puniki margiang I Ratu, janten katulad olih panjake sami, tur janten uwug jagate". Asapunika atur Ida Sang Hyang Yama, ten cumpu ring pamargin Ida Sang Hyang Siwa, ngicen I Lubdaka linggih becik.

    Wawu asapunika atur Ida Sang Hyang Yama, raris Ida Sang Hyang Siwa nyawis, "Uduh... Dewa Sang Hyang Yama, eda Dewa salit arsa, iwang penampen rikala nemoning paundukan ia i lubdaka. Saja ia masolah Himsa Karma, nanging nuju Panglong pat belas nemu Tilem Kapitu, ia ngelar brata, anggona nglebur dosane makejang".

    Mireng bawos Ida Sang Hyang Siwa asapunika, ngancan nenten tatas Ida Sang Hyang Yama, raris Ida mangucap malih, "Inggih... Ratu Bethara, titiang pedas pisan, daweg punika I Lubdaka, wantah magadang ka lemah. Dados ipun wantah magadang, kabawos ipun ngelar brata?".

    Ida Sang Hyang Siwa raris gelis nyawis, "Uduh... Dewa Sang Hyang Yama, mangkin nira nartayang indik i manusa. I manusa sujatine damuh sane sering lali. Lali maring raga, tur lali ring Ida Sang Hyang Widhi. Antuk laline mangliput, mawinan kenehne sering paling, mawastu sering masolah dursila. Raris antuk majagra utawi magadang Nira ngajahin manusa mangda eling ring raga. Majagra kalaning panglong pat belas, nuju Tileming Kapitu. Sedeng becik daweg punika, nira ngelar yoga, mawinan duk punika kaucap rahina Siwa Ratri.

    Sane mangkin manira jagi nartayang, indik Bratha Siwa Ratri salanturnyane, majagra wewehin upawasa. Upawasa ten keni pangan kinum. Raris bratha Siwa Ratri malih siki, sane kabawos pinih utama, majgra, upawasa lan monobrata. Monobrata inggih punika meneng ening".

    Ida Sang Hyang Yama malih masabda, "Inggih Ratu... titiang meled uning, napi mawinan ring Panglong pang pat belas, Tilem Kapitu, kanggen galah utama nangun bratha?". Ida Sang Hyang Siwa raris masabda, "Suksman Tilem Kapitu inggih punika sekalane jagate kapetengan, maka niasa manah peteng. Sane ngardi manahe peteng wenten pepitu. Mangkin jagi dartayang nira saka siki.

    1. Kaping siki SURUPA, punyah antuk goba jegeg wyadin bagus.
    2. Kaping kalih DHANA, punyah antuk sugih arta brana.
    3. Kaping tiga GUNA, punyah antuk kawagedan.
    4. Kaping papat KULINA, punyah antuk wangsa lwih.
    5. Kaping lima YOWANA, punyah antuk merasa nedeng teruna.
    6. Kaping enem SURA, punyah antuk tuwak wyadin arak, miwah salwir tetayuban sane ngranayah punyah, rawuhing ring salwiring Narkoba sami.
    7. Kaping pitu KASURAN, punyah antuk merasa dewek wanen.

    Papitu sane ngawe manah peteng, sane ngawe manah paling, punika mawasta Sapta Timira. Kapetengan manah punika sane patut galangin antuk majagra, mangda I raga ten masolah dursila". Sane mangkin manira jagi nartayang tata krama ngelar Bratha Siwa Ratri, mangda asuci laksana riin. "Raris ring sampune sandyakala, ngunggahang pejati lan daksina, ring Sanggah Kamulan. Ring ajeng ngastawa katur upakara sesayut, pangambeyan, prayascita, lingga saking sekar widuri putih, aledin antuk dawun pisang kayu". Raris ulengan kayune ring Ida Sang Hyang Siwa sane malingga ring linggane, lingga punika maka linggih Ida Sang Hyang Siwa.

    Ring sampune tengahing wengi malih ngastawa. Kalaning wengi mangda nenten arip, gita Lubdhakane tembangan, becik anggen suluh urip, mangda ten kantun masolah dursila". Wawu asapunika bawos Ida Sang Hyang Siwa, wawu raris Ida Sang Hyang Yama tatas, raris Ida mawecana, "Inggih... Ratu Maha Luwih, titiang matur suksma ring I Ratu, I Ratu ledang nartayang indik brata Siwa Ratri sajangkepnyane, mawinan titiang tatas uning kawyaktyanne. Sane mangkin tityang nglungsur pamit ring anggan I Ratu". Puput matur raris Ida Sang Hyang Yama budal mawali ka Yama Loka.

    Wantah asapunika prasikda katur satua Bali sane mamurda I Lubdaka. Dumogi wenten pekenoh, tur wenten jalaran anggen ngalimbakang kaweruhan wiadin nincapang ajah-ajah basa bali.
    Kirang langkung antuk titiang nuturang, titiang nglungsur geng rna sinampura.
    Om Santih, Santih, Santih, Om

    Posted by Teguh De

    Tidak ada komentar:

    Posting Komentar

    Masukkan komentar dan atau pertanyaan .......